Telewizja przypomniała ostatnio film akcji „Nocny pościg”. Chociaż jest to typowa produkcja, w której „trup ściele się gęsto”, to jednak zaprezentowana jest w nim jakże wymowna bańka logiczna bohatera.
Bańka logiczna to termin zaczerpnięty z książki Edwarda de Bono „Naucz się myśleć kreatywnie”. Każdego człowieka charakteryzuje jego własna bańka logiczna w której się znajduje. Jest to sposób percepcji, postrzegania rzeczywistości, struktury, kontekstu, wzajemnych związków, także realne okoliczności, w których dana osoba funkcjonuje.
Nocny pościg
Jimmy Conlon (w tej roli Liam Neeson) to były płatny morderca. Zerwał więzi z rodziną, synem, z racji wykonywanej profesji. Shawn Maguire (tą postać gra Ed Harris) to szef mafii, dla której pracował Jimmy Conlon. Jednocześnie jego przyjaciel.
Conlon zostaje wezwany do pilnowania swojego syna, przypadkowego świadka zbrodni mafii. W jego obronie zabija syna Shawna Maguire’a. Od tej pory, pomimo przyjaźni, szef mafii zrobi wszystko, aby wyrównać rachunki i zabić syna Conlona. Ten z kolei za wszelką cenę chce uratować mu życie.
Bańka logiczna sytuacji Conlona wydaje się być beznadziejną. Chroniąc syna, zabija także przyjaciela, dawnego swojego szefa. Musi też iść na współpracę z policją i oddać się w ich ręce, po wymiar sprawiedliwości za swoje winy. Stara się jednocześnie poprawić relacje z synem i jego rodziną.
Jimmy Conlon jest uwikłany. Ciąży na nim przeszłe życie, które prowadził. U schyłku życia wybiera wartości mu najbliższe, życie swojej rodziny. Musi poświęcić jednak życie przyjaciela i jego rodziny. Swoje własne życie spisuje na straty. Jego bańka logiczna nie może mieć ekologii.
Szczepmy się! Nie szczepmy się! – nasz „nocny pościg”
Podobna do Jimmy Conlona bańka logiczna charakteryzuje nas. Jesteśmy przed wyborem szczepienia się lub nie szczepienia się na koronawirusa. Wydaje się, że jakkolwiek, jest to indywidualna sprawa każdego człowieka, to trudno o ekologię któregokolwiek z przyjętego stanowiska.
Podobnie jak Conlon, jesteśmy uwikłani, bo dopuściliśmy jako ludzkość do pandemii. Może ją nawet uknuliśmy dla jednoczesnego spowolnienia wszystkich gospodarek, dla nowej ekonomii, nowego „ładu”, uniknięcia katastrofy ekologicznej lub innego spisku pisanego na Forum Ekonomicznym w Davos lub w innych „salonach”.
Pandemia, czy wynikająca z naszej nieodpowiedzialnej ingerencji w świat przyrody czy z innych manipulacji jest naszym dziełem. Czy jesteśmy zdolni rozsupłać nasze uwikłanie? Szczepmy się?! Nie szczepmy się?!
Bańka logiczna decyzji
Zwinięty i rozwinięty porządek rzeczy
Bóg tak nas ukształtował, abyśmy mieli życie wieczne. Czy nie powinniśmy zaufać naszemu ciału, jako najważniejszej mądrości w walce z wirusem?
Wydaje się to słuszne, jeśli nasza wiara jest silna, ale nie słuszne, biorąc pod uwagę nasze uwikłanie, tysiące lat życia na opak mądrości ciała i wciąż kompensując na swój sposób jego niedomagania.
W którym miejscu naszej historii jesteśmy? Czy jest możliwe, aby nasze ciało znalazło drogę rozwiązania problemu nie wspomagając się tym co zewnętrzne, co nie jest pierwotnym chreodem naszego życia, ale naszym wymysłem, cywilizacją.
To jest pytanie, do czego, do jakiego wyniku prowadzi cywilizacja, nasze wybory.
Misja i tożsamość
Co mówi nam nasz instynkt życia? Czy mamy jeszcze z nim kontakt?
Jeśli się zaszczepię, być może przedłużę moje życie. Jednocześnie jednak zdaję się na działanie sztucznej inteligencji mojego ciała, tak jak rośliny, które zdane są na pestycydy, aby mogły żyć, rosnąć i owocować w monouprawie (patrz artykuł „Chreod myśli i emocji – buduj relację!”).
Nasza misja niesienia życia. Na krótką metę, czy na długą? Jak poświęcić życie dla przyszłych pokoleń? Jimmy Conlon dokonał jasnego wyboru. Określił jaka jest jego bańka logiczna i ostatnia misja. Liczy się życie jego syna, swoje może temu celowi poświęcić.
Raz się szczepiąc zamykam drogę naturalnemu procesowi zdrowienia, odporności. Otwieram drogę kolejnym szczepieniom poprawiającym mój stan wobec wirusa ale także dla obżerania się smoka (patrz artykuł „Odmrażanie gospodarki czy smoka?”). Kiedy będę cyborgiem? Czy wszystko można reperować i podmieniać? Gdzie jest równowaga pomiędzy działaniem natury a człowieka?
Bańka logiczna do wolności
Wartości i przekonania
Nam jest chyba trudniej dokonać wyboru niż Jimmyemu Conlonowi. Szczepiąc się, być może jesteśmy w stanie dłużej służyć naszej rodzinie. Być może będziemy mogli, tak jak dzisiaj odchodzimy od pozyskiwania energii z wydobycia i spalania węgla, odejść od sztucznych szczepionek na rzecz naturalnej obrony organizmu. Może będzie można się „odszczepić”?
A jeśli wiatr, który wieje ze świata, znów uwikła nas i będzie to znów niechciana bańka logiczna?
Przekonanie, że idziemy w dobrym kierunku jest słuszne dla rządzących. Oni kierują się interesem rządzenia. Bańka logiczna – wartości i przekonania to indywidualna sprawa każdego człowieka z osobna.
Możliwości, wiedza, umiejętności, strategia
Gdybyśmy wiedzieli, jak będzie wiał wiatr, jak będzie ział ogniem ów Smok gospodarczy i cywilizacyjny, może łatwiej byłoby wybrać nam strategię. Ale tego nie wiemy. Ale zawsze, ale to zawsze możemy zachować się jak Lech Stanisławski.
Ten jeniec obozu koncentracyjnego zadawał sobie pytanie: „jak mogę stąd uciec?”. Zadawane pytanie stało się jego drogą do wolności, materializacją. Zadając pytanie, nie możemy uniknąć odpowiedzi (patrz artykuł „Najpierw pytanie o stan szczęścia i odpowiedź”).
Lech Stanisławski potrafił ujrzeć, że pomiędzy zdarzeniem, tzw. losem a naszą reakcją, jest jeszcze nasza myśl. Są więc możliwości, wiedza i umiejętności, strategia których możemy użyć budując nasze zachowanie, aby wydobyć się z uwikłania.
(Więcej o Lechu Stanisławskim przeczytasz w książce Anthony Robbinsa „Obudź w sobie olbrzyma… i miej wpływ na całe swoje życie – od zaraz!”, rozdział „Odpowiedzią są pytania”).
Bańka logiczna dla spokoju ducha
Zachowanie i logistyka
Nasze uwikłanie zachowane będzie między mądrością i lotnością. Każdy znajdzie w nim coś pozytywnego dla siebie i innych. Każdy chciałby, jak Jimmy Conlon nie mieć dylematu.
„Biblia NLP”, zbiór wzorców, metod i strategii zebrany przez Shlomo Vaknina formułuje jedno z przekonań tak: „Każde zachowanie jest praktyczne i pożyteczne – w określonym kontekście”.
Sytuacja Jimma Conlona doprowadziła go do identyfikacji najbardziej znaczących wartości w jego życiu i walki o nie. Być może taką samą siłą sprawczą dla bańki logicznej każdego z nas jest pandemia i uwikłanie pomiędzy szczepieniem a nie szczepieniem?
Środowisko
Życie Jimmiego Conlona kończy się i dopełnia akceptacją jego osoby ze strony syna. Film się kończy i pozostawia poczucie słuszności działań bohatera. Jego bańka logiczna jest akceptowana. Takie wrażenie na widzu ta historia wywołuje.
To jest ta łatwość filmu. Ostatni kadr zamyka myśl, rozstrzyga dylemat. Dla nas jednak film trwa, bo dla nas trwa czas. To nasze środowisko życia i nie kończy się ostatnim kadrem. Żyjemy w czasie, a ten zmusi nas do kolejnych wyborów.
Bańka logiczna sportowców
Tenisistka Iga Świątek wygrała ostatnio turniej w Rzymie pokonując rywalkę w finale 6:0, 6:0. W 2020 roku wygrała French Open, wielkoszlemowy turniej bez straty seta. To pokazuje, jak ta zawodniczka potrafi wejść na 100% w bańkę logiczną, mentalnie, fizycznie, także przygotowaniem do sportu wyczynowego, aby wygrywać turnieje w tenisie ziemnym.
Bańka logiczna innego naszego mistrza sportu, Adama Małysza polegała m.in. na skupieniu się na tym, aby oddać dwa dobre skoki, co powtarzał w wywiadach jak mantrę. Także znane jest zalecenie fizjologa Jerzego Żołądzia, gdy w czasie przedłużającego się turnieju pozwolił mistrzowi jeść jedynie bułkę z bananem. Sportowcy, aby osiągnąć wynik muszą wejść w tego rodzaju bańki logiczne postępowania, postrzegania.
Gdybyśmy umieli tak samo, na 100% wejść w bańkę logiczną ekologii? Gdzie wszystko zazębia się ze sobą w harmonii, dopełnia w sprzężeniu zwrotnym, dla dobra nas i w zgodzie z tym co na zewnątrz nas.
W aktywności, jaką jest sport, końcowy wynik zawodów określa słuszność lub niesłuszność decyzji i kroków działania. Rywalizacja sportowa jest jak film z końcowa puentą. W przypadku wartości, jaką jest życie, trudno jednak o taką jednoznaczność. Nigdy nie dowiemy się o słuszności naszych wyborów. Mówimy, czas pokaże. Ale przecież nie jesteśmy zdolni daleko sięgać w czasie. Czym w takim razie się kierować?
Bańka logiczna smoka
W sporcie dostrzec można, że użyta bańka logiczna skuteczna dla wyniku, nie musi już taką być dla życia. Co możemy powiedzieć o systemach szkolenia, w których dzieciom zabiera się dzieciństwo, zabawę, dom, rodziców dla dyscypliny, treningu, znoju, aby wyprodukować to jedno z tysiąca na mistrza np. gimnastyki sportowej?
Olimpiada letnia w Tokio została z uwagi na pandemię przesunięta z roku 2020 na rok 2021. Jednak pandemia nadal trwa i budzi niepokój mieszkańców Japonii. Ponaglenia do szczepień z wykorzystaniem wizerunku znanych sportowców wydają się smutnym komunikatem: „Szczepmy się! Szczepmy się, bo chcemy jechać na olimpiadę!”. Oczywiście, my i Wielki Smok, co to przy olimpiadzie się będzie posilał, będziemy żyć tą rywalizacją sportowców.
Bokser, który nie myśli o zdrowiu przeciwnika, gdy go nokautuje. Jego sposób postrzegania sytuacji musi być taki, dla skuteczności jego działań w ringu. Bańka logiczna sportowca musi pracować dla wyniku sportowego. Ale czy tylko?
Lekcje z piaskownicy
Jon M.Huntsman w książce „Zwycięzcy nie oszukują” pisze: „Wszyscy pamiętamy szkolny dryl: bądź uczciwy, nie oszukuj, graj czysto, dziel się z innymi i mów prawdę. Choć wielu gubi te prawdy we mgle rywalizacji..” Może dlatego dziś ten pośpiech, ze szczepieniem, z olimpiadą.
Dalej Huntsman pisze: „Cel finansowy nie może usprawiedliwiać nieetycznych środków prowadzących do niego”. Komercjalizacja igrzysk, prestiż, nagrody, pieniądze. To nie jest już idea „rycerskiego boju”. Potrzeba było pandemii, aby wyostrzyć sposób postrzegania rzeczywistości. Pandemia na swój sposób weryfikuje chyba każdą bańkę logiczną.
Człowiek został wyposażony w narzędzie, którym może się posługiwać dla życia w szczęściu, bez uwikłania. Jest nim sumienie. Jon H.Huntsman do niego się odwołuje pisząc: „Bez względu na to, co nas zaślepia, kompas dobra i zła zawsze pokazuje to samo. Możemy nie chcieć na niego patrzeć, lecz on i tak powie, dokąd zmierzamy”. Kompas na życie.
Rozpoznawanie duchów
Patrząc w nasz chreod myśli i emocji możemy dokonywać lepszych wyborów. Nasza bańka logiczna może być przez nas kształtowana.
Jak mówi Św. Paweł w pierwszym liści do Koryntian: „I różne są sposoby działania, lecz ten sam Bóg, który sprawia wszystko we wszystkich”. Każdy ma swoją bańkę logiczną i każdy ma nieomylne sumienie.
„A w każdym różnie przejawia się Duch ku wspólnemu pożytkowi.” Różnimy się postrzeganiem rzeczywistości, ale wszystkich obowiązuje ekologia, „wspólny pożytek”.
„Jeden bowiem otrzymuje przez Ducha mowę mądrości, drugi przez tego samego Ducha mowę wiedzy, inny wiarę w tym samym Duchu, inny dar uzdrawiania w tym samym Duchu. Jeszcze inny dar czynienia cudów, inny dar proroctwa, inny dar rozróżniania duchów, inny różne rodzaje języków, inny wreszcie dar wykładania języków”.
Chyba można trochę pod cud podciągnąć dar przeskakiwania za pomocą tyczki poprzeczki na wysokości ponad 6 metrów czy pokonywania dystansu 100 metrów w czasie poniżej 10 sekund. Można też „rozróżniać duchy”, tak, by przekaz sumienia współgrał z naszym uśmiechem.
Rozpoznawanie duchów w sporcie
Film „Nocny pościg” ma wątek sportowy. Syn Conlona jest trenerem boksu nastoletniego czarnoskórego chłopca. Nieszczęśliwym trafem młody bokser towarzyszy trenerowi w feralnym dniu zbrodni mafii. Jest także świadkiem zajścia, ale dzięki synowi Conlona nie zauważonym przez morderców mafii.
Podopieczny syna Conlona w kulminacyjnym punkcie filmu zgłasza się na policję z nagraniem video przestępstwa i w ten sposób oczyszcza trenera z zarzutów współudziału w morderstwie.
Film kończy się „happy endem” w wyraźnym cudzysłowiu. Jimmy Conlon umiera, ale przed śmiercią uzyskuje akceptację syna. Syn wstawia zdjęcie ojca w rodzinnym domu. Syn Conlona wychodzi z domu na salę treningową. Tam prowadzi czarnoskórego chłopca w pojedynku bokserskim. Podopieczny syna Conlona wyprowadza cios w głowę po którym jego przeciwnik, rówieśnik, pada znokautowany na matę ringu.
Tak naprawdę, to każdy taki nokaut to mikrowstrząs mózgu, który po latach kariery bardzo często kumuluje się chorobą mózgu, przedwczesną śmiercią. Wiedzą o tym bokserzy, gracze footbolu amerykańskiego, zawodnicy innych sztuk walki, niebezpiecznych sportów.
To dramat także rodzin, ciche tragedie i nieszczęścia ludzkie. Film tego nie pokazuje. Oczywiście lepiej dla kariery bokserskiej, być może medalu olimpijskiego nie rozpoznawać „takich” duchów. Skwitować: „to taki sport”. Jednak ma się wrażenie, że takie zakończenie filmu, to ciąg dalszy uwikłania. Uwikłania bez szczerego i pełnego uśmiechu.
Wewnętrzny uśmiech
Nasz uśmiech, poczucie szczęścia to warunek dobrze dokonanych wyborów na wszystkich poziomach naszego myślenia i doświadczenia. W książce „Sekret” Rhonda Byrne przytacza wypowiedź Marci Shimoff: „Jest rzeczą niemożliwą monitorować wszystkich moich myśli… Czy mogę sobie wyobrazić, jak bym się czuł, próbując je wszystkie kontrolować? Na szczęście istnieje prostszy sposób – moje uczucia. To one pozwalają mi wiedzieć, co myślę.”
Będąc wrażliwym na kompas dobra i zła, będąc w zgodzie ze swoim sumieniem, jesteśmy w stanie poprzez swoje uczucia odnaleźć nasz „wynik sportowy”, ocenę naszej bańki logicznej, naszego postrzegania rzeczywistości.
Nasza myśl musi objąć wszystkie warstwy myślenia i doświadczenia. Tak, abyśmy nie dali sobie nie zauważyć, że ta bańka logiczna to nie jest nasza bańka logiczna, ale że ktoś wepchnął nas w nią, siłą, perswazją, reklamą, sugestią.. A może smok zaczął buchać i ziać ogniem i skryliśmy się w jakiejś bezpiecznej bańce, w którą nas zapędził.
Bańka logiczna a TEFCAS
Aby naszą myśl uporządkować może potrzebnym nam być narzędzie, które proponuje w książce „Potęga umysłu” Tony Buzan. TEFCAS. To procedura oparta na zasadach funkcjonowania mózgu i nawyku metapozytywnego myślenia (patrz także „Najpierw pytanie o stan szczęścia i odpowiedź”).
TEFCAS to formuła sukcesu, akronim stworzony z pierwszych liter sześciu kluczowych słów, oznaczających zasadnicze etapy każdego rodzaju nauki. W języku angielskim są to: Trial, Event, Feedback, Check, Adjust, Success. W języku polskim ich odpowiedniki to: próba, wydarzenie, wnioski, kontrola, korekta, sukces.
Stosując formułę końcowego uśmiechu dla każdej sprawy, każdej warstwy myślenia i doświadczenia jesteśmy skazani na ekologię naszego działania i rzeczywisty sukces. Więcej, naszym sukcesem staje się brak uwikłania.
Praktyka TEFCAS
Każde przejście procesu, od próby, czyli jakiejś czynności, działania, zaangażowania, poprzez zauważanie wydarzeń z nią związanych, nasuwających się wniosków, użycie kontroli, sformułowanie i zastosowanie korekty, prowadzi nas do sukcesu. Sukcesu budowania ekologicznej bańki logicznej. Prawdziwego sukcesu bo zgodnego z głębokimi warstwami naszego sumienia.
Edward de Bono w książce „Naucz się myśleć kreatywnie” nawołuje, abyśmy skończyli z lenistwem naszego braku myślenia. TEFCAS pozwala najpierw myśleć, aby osiągać pozytywne emocje. Pozwala przyjrzeć się temu, co na motywuje zewnętrznie i wewnętrznie, co nas napędza, w czym czujemy się jak przysłowiowa „ryba w wodzie”. Czy jest to nasz wybór, czy może nasza reakcja została sprytnie zaprogramowana?
Dzięki formule sukcesu możemy siebie poznać bliżej, zidentyfikować metaprogramy którym podążamy, przekonania, którym się kierujemy. TEFCAS pozwala nam korygować nie tylko nasz kompas, także rozbudzać naszą wyobraźnię i wzmacniać siłę woli, rozwijać nasz talent i możliwości. Jednym słowem budować, jak robi to sportowiec, własną misję i tożsamość. To jest bańka logiczna.
Aby niczym w Pekinie zdobyć złoty medal, a może zająć w czasoprzestrzeni życia miejsce, które „ja i tylko ja” jestem w stanie najlepiej wypełnić potrzebna jest jeszcze samodyscyplina budowania osobistego domu. Naszym domem jest… bańka logiczna.
Maciej Kolomski
Bibliografia
- Rupert Sheldrake „Nowa biologia”, Virgo Książki Budzące Świadomość, Warszawa 2013
- Edward de Bono „Naucz się myśleć kreatywnie”, Wydawnictwo Prima, Warszawa 1995
- Renee Weber „Poszukiwanie jedności”, Wydawnictwo Pusty Obłok, Warszawa 1990
- Richard Churches, Roger Terry „NLP dla nauczycieli”, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2010
- Anthony Robbins „Obudź w sobie olbrzyma… i miej wpływ na całe swoje życie – od zaraz!”, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 1995
- Shlomo Vaknin „Biblia NLP”, Wydawnictwo Helion, Katowice 2003
- Jon M.Huntsman „Zwycięzcy nie oszukują”, Onepress, Gliwice 2005
- „Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu”, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1986
- Rhonda Byrne „Sekret”, Nowa Proza, Warszawa 2010
- Tony Buzan „Potęga umysłu”, Warszawa 2003