Z aktywnością ruchową, wszelkiego rodzaju związany jest rejestr ćwiczeń lub szerzej ujmując zasób środków, którymi posługując się osiąga się jakiś cel. Ze względu na ten cel logika rejestru ćwiczeń może przybierać różne formy, bo różne mogą być cele związane z aktywnością ruchową. Wydaje się jednak, że niektóre funkcje rejestru ćwiczeń są uniwersalne.
Funkcja dokonywania zmiany
Można ćwiczyć dla poprawy swojego stanu, pobudzenia życiodajnych procesów organizmu, utrzymania kondycji, ruchomości stawów, pewnej równowagi w składzie ciała (np. redukować tkankę tłuszczową), dla lepszego stanu samopoczucia, czy to przez działanie czucia propriocepcyjnego, czy też przez kompensacyjne działanie ruchu dla odstresowania się.
Można ćwiczyć dla nabrania konkretnych umiejętności ruchowych. Nowych, będących nowym doświadczeniem uczącego się, utrwalonych dla korzystania z nich w życiu, w tym w sporcie.
Niemal zawsze z aktywnością ruchową zachodzi zmiana w obydwu wymienionych wyżej sferach: zmiany stanu i zmiany umiejętności ruchowych. Akcent może padać na jedną ze sfer, ale zawsze towarzyszy jej druga.
Jest luty 2020 roku – skoczek o tyczce Armand Duplantis na mityngu w Toruniu pobija rekord świata. Skacze 6,17 m. Przekracza granice tego, czego dokonał człowiek w sferze ruchu. Następuje zmiana stanu umysłu, nie tylko tego sportowca, ale także kibiców, świadków tego wydarzenia, komentatorów.
Jest luty 2020 roku – starsza pani uczestniczy w zajęciach pilates. Prowadzący zajęcia serwuje standardowy zasób ćwiczeń, które zna i wykonywała już wielokrotnie. Po zajęciach czuje się lepiej, witalniej, czuje życie przepływające przez jej ciało. Czy nauczyła się czegoś? Utrwaliła zasób środków, które zmieniają jej stan, z których skorzystała i może skorzystać w przyszłości. Niewielka dawka nowych treści, ulepszeń swojego ruchu, nowych doświadczeń, które zachodzą niemal zawsze, sprawiają, że i w tym przypadku działanie ruchu odbywa się na obydwie wymienione sfery.
Rejestr ćwiczeń może być ciężką pracą, która doprowadza do rekordu świata, a może być receptą na lepsze samopoczucie i zdrowie. Najważniejsza wydaje się być zmiana, którą inicjuje logika rejestru ćwiczeń. A sam rejestr ćwiczeń można zdefiniować jako zasób środków doprowadzających do zmiany.
Logika rejestru ćwiczeń – intencja pozytywnych zmian
Ale.. zmiana musi być odpowiedzialna. Musi zachodzić w pożądanym kierunku. Więcej, musi być pozytywna. Odpowiedzialność spływa oczywiście na twórcę rejestru ćwiczeń, trenera, instruktora, a może samouka, który sam sobie dawkuje ćwiczenia ruchowe.
Można powiedzieć, że dobrze dobrana logika rejestru ćwiczeń wprowadza pozytywne zmiany. Taki jest swoisty atrybut rejestru ćwiczeń. Aktywność fizyczna może wyrządzać szkody w organizmie, ale intencją niemal zawsze jest osiągnięcie pozytywnego wyniku ruchowego.
Pozytywność zastosowania nabytych umiejętności ruchowych jest już bardziej względna. Trudno posądzić żołnierza, że nie osiąga pozytywnych celów ruchowych, swojej sprawności, jednak już użytek z tej czynności prowadzący do zabicia wroga (człowieka) na froncie wojennym jest już dobrem względnym.
Niektóre współczesne trendy „sportowe” przypominają też trochę obraz świata ujęty w filmie „Biały Kieł”, gdzie uchwycony wilk ćwiczony jest do tego, by zabić drugiego psa, co przynosi organizatorom procederu, właścicielom zwierząt i części uczestników hazardu finansowe zyski.
Sukces związany z aktywności fizyczną, a więc zastosowaniem zasobu ćwiczeń fizycznych wymaga dłuższego śledztwa. Na potrzeby prezentowanych tutaj rozważań przyjęto, że rozpatrywany przez nas rejestr ćwiczeń fizycznych jest ekologiczny.
Rejestr okrojony do tych o działaniu pozytywnym
Rejestr ćwiczeń ma wywoływać pozytywne zmiany, więc musi dotyczyć tych czynników, które je gwarantują. Powinien być więc okrojony. Nie potrzebujemy ćwiczeń fizycznych, które nie podnoszą umiejętności ruchowych ani nie poprawiają naszego stanu.
Od dawien dawna metodycy sportu przestrzegali przed tzw. „ćwiczeniami dla samych ćwiczeń”. Także tych, które kształtują błędne nawyki ruchowe, których później trzeba oduczać, by dać miejsca zaistnienia tym właściwym. Te właściwe budują pozytywne zmiany. W procesie okrajania rejestru ćwiczeń wspomnieć należy także o tych, które jawnie nie służą zdrowiu, tworzą kontuzje, kalectwo.
Słowo „pozytywny” lepiej oddaje tutaj pożądaną istotę rejestru ćwiczeń niż słowo „celowy”. Cel może być chybiony. Pozytywny, utożsamia wyższy poziom logiczny.
Zakres rejestru ćwiczeń
Mówiąc o skupieniu się na czynnikach, które wywołują progres wyników, to czy nie należy zastanowić się nad ich zakresem, który powinien obejmować rejestr ćwiczeń?
Armand Duplantis po nie udanej pierwszej próbie na 6,17 m, w drugiej dokonał zmiany uchwytu tyczki, przesuwając go nieznacznie, o kilka centymetrów. Dokonał pozytywnej zmiany. Dała ona wynik w postaci pokonania poprzeczki i pobicia rekordu świata.
Zachował w rekordowym skoku pod kontrolą wykonanie innych elementów na poziomie gwarantującym sukces. I to nie tylko tych fizycznych jak rozbieg, założenie tyczki itp. ale także a może głównie tych umysłowych i mentalnych. Potrafił wierzyć, potrafił skupić się, potrafił zmagazynować energię i połączyć wszystko co trzeba w jedno.
Aby rejestr ćwiczeń spełniał funkcję dokonywania pozytywnych zmian musi obejmować zakresem wszystkie czynniki, ruchowe, zmysłowe, emocjonalne, umysłowe bo wszystkie one występują równocześnie dla uzyskania istoty tej zmiany, nawet jeśli chodzi tylko o 1 centymetr wyższego skoku.
Rejestr ćwiczeń nieustanną odpowiedzią na dobrze zadane pytania
Wydaje się być także logicznym, że rejestr ćwiczeń musi ciągle żyć, zmieniać się, modyfikować. Trudno dziś o sztywną receptę na każdy sukces ruchowy. Technologia pędzi, wiedza rozciąga się, a za nią pojętności ruchowe człowieka. Trudno uczyć pływania metodyką sprzed 30 lat, chociaż i wtedy był kraul na piersiach i teraz jest.
Rejestr ćwiczeń jest narzędziem rozwiązywania problemów dla lepszych zmian. Można szybciej płynąć, można łatwiej nauczyć się pływać. Rejestr ćwiczeń współgra z nieustanną oceną sytuacji. Wpływ dokonywanej przez nas oceny sytuacji sięga dalej niż tylko doraźna poprawa wspomnianej techniki pływania.
Nasze wybory sięgają wciąż dalej i dalej, wywołując skutki. Dobrze byłoby, aby wywoływać pożądane skutki. Poprawa techniki poprzez nadzwyczajną stymulację do mięśniową (sterydy lub inne środki i metody dopingujące) wykazują w tym względzie zaawansowaną krótkowzroczność.
Rejestr ćwiczeń musi spełniać wspomnianą już wyżej normę ekologii, także w rozwiązywaniu problemów rzec można „różnej maści”. Wokół niego wciąż rodzić się będą pytania. Sztuka ich umiejętnego zadawania rodzić będzie początkową formę dokonywanych przez nas ocen.
Rejestr ćwiczeń.. psychologiem człowieka
Rejestr ćwiczeń dotyczy człowieka. Nie jest to takie oczywiste, bo wraz z aktywnością fizyczną dokonuje się ulepszanie do latania kombinezonów skoczków narciarskich, zwiększanie właściwości ślizgowych nart, torów narciarskich, bobslejowych, właściwości sprężystych bieżni, które oddawane są nogom szybkobiegaczy stadionów lekkoatletycznych.
Jednak istota ćwiczeń fizycznych, choć spójna z trendem technologicznym, dotyczy przede wszystkim człowieka. Rejestr ćwiczeń wpływający na dokonywanie się zmian w sferach stanu i umiejętności musi odzwierciedlać psychologię zmian zachodzącą jako proces w człowieku. Dostosowywać się do jego specyficzności w tym względzie, bo zmiana dotyczy przede wszystkim człowieka, nie sprzętu, czy maszyny.
Narty można wydłużyć, poszerzyć, wykonać z innego materiału zmieniając ich właściwości aerodynamiczne i ocenić dziejące się zmiany wynikiem wzoru matematycznego. Zmiany zachodzące w człowieku nie da się opisać matematyką. Dlatego rejestr ćwiczeń to trochę jak psycholog człowieka, właściwie rozpoznający potrzeby i dawkujący doznania według specyficznej metodologii, którą można nazwać „Uwaga! Człowiek na horyzoncie!”.
Logika rejestru ćwiczeń sztuką sprzężeń zwrotnych
Rejestr ćwiczeń w końcu to ogniwo sprzężeń zwrotnych. Intencjonalność dokonywania zmian, obranie właściwego kierunku i zakresu oddziaływania, wreszcie elastyczność a zarazem delikatność podejścia czynią z rejestru ćwiczeń ważne narzędzie kształtowania rzeczywistości.
Rzeczywistości pełnej współuzależnień. Pełnej biegnących informacji niemal z każdego kierunku. Wydaje się, że oddzielając od niej niepotrzebny szum i zgiełk, otrzymamy ogniwo najważniejsze, relację międzyludzką.
Rejestr ćwiczeń jest przez kogoś dawkowany i ktoś go przyjmuje. Zmiana nie zachodzi tylko w osobie „ćwiczonej” w sferach stanu i umiejętności, zachodzi ona także w osobie trenera, instruktora i jeszcze na dodatek w całości, jaką wspólnie tworzą. Dla sportowca samouka rejestr ćwiczeń jest narzędziem relacji sportowca z samym sobą, więc ewoluuje wraz z nim.
Maciej Kolomski
Bibliografia
- Anthony Robbins „Obudź w sobie olbrzyma… i miej wpływ na całe swoje życie – od zaraz!”, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 1995
- Lech A. Jaczynowski „Próba wykorzystania metod sieciowych w procesie planowania szkolenia sportowego”, Sport Wyczynowy 1974, numer 7